SINIR DIŞI ETME (DEPORT) KARARI VE SONUÇLARI

Sınır dışı etme (deport) kararı; 6458 Sayılı kanunda düzenlenen bir idari karar olup, Türkiye’de kalma hakkı bulunmayan yabancının; menşe ülkesine, transit gideceği ülkeye, Türkiye’ye gelmek üzere transit geçtiği ülkeye ya da başka bir üçüncü ülkeye gönderilmek üzere, ülkeden çıkarılması amacıyla alınan idari kararı ifade etmektedir.

Yabancılar, sınır dışı etme kararıyla, menşe ülkesine, transit gideceği ülkeye, Türkiye’ye gelmek üzere transit geçtiği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilir. Burada menşe ülke, göç eden kişinin vatandaşı olduğu ya da uyruğunu taşıdığı ülkeyi ifade etmektedir. Menşe ülke dışında diğer üçüncü bir ülkeye de sınır dışı edilebilen yabancıların, Türkiye'den gönderilebilmesi için 6458 Sayılı Kanunun Geri Gönderme Yasağı kapsamında yer almaması gerekmektedir.

            Geri gönderme yasağı, Kanun kapsamına giren yabancıların tamamı için uygulanır. Türkiye’de kalma hakkı bulunmayan yabancıların, sınır dışı edilmeden veya ülkeden gönderilmeden önce; sınır dışı edilecekleri yahut gönderilecekleri yerde işkenceye, insanlık dışı veyahut onur kırıcı ceza veya muameleye tabi tutulup tutulmayacağı, ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi fikirleri dolayısıyla hayatının veya hürriyetinin tehdit altında bulunup bulunmayacağı hususları valilik tarafından resen araştırılır. Yabancı, yapılan araştırma sonucunda tehlikelerle karşılaşılacağının anlaşıldığı ülkeye sınır dışı edilemez veya gönderilemez.

            Bunun dışında 6458 Sayılı Kanunun 54. Maddesinde yer alan kişiler hakkında da sınır dışı etme kararı alınamaz. Bu kişilerin kimler olduğuna bakacak olursak; sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar, ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler, hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar, mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları ile tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları hakkında sınır dışı (deport) kararının alınamayacağı düzenlenmiştir.

             Sınır dışı etme kararı, Genel Müdürlüğün talimatı üzerine veya resen valiliklerce alınır. Karar, gerekçeleriyle birlikte hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancı, bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kendisi veya yasal temsilcisi, kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilir. Yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde idare mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvuran kişi, sınır dışı etme kararını veren makama da başvurusunu bildirir. Mahkemeye yapılan başvurular on beş gün içinde sonuçlandırılır. Mahkemenin bu konuda vermiş olduğu karar kesindir. Yabancının rızası saklı kalmak kaydıyla, dava açma süresi içinde veya yargı yoluna başvurulması hâlinde yargılama sonuçlanıncaya kadar yabancı sınır dışı edilmez.

            Sınır dışı etme kararı alınacaklar kişiler ise YUKK m. 54'de sayılmış olup, bu kişiler genellikle kendisine tanınan veya verilen vize, vize muafiyeti ve ikamet izni sürelerini aşan ve ihlal eden kişilerden oluşmaktadır. Bu durumların dışında kamu güvenliği, kamu düzeni ve sağlığı açısından tehdit oluşturan kişiler hakkında da deport kararı verilme ihtimali yüksektir. Kanuna göre hakkında sınır dışı etme kararı alınacağı belirtilen yabancılar şunlardır:

a) 5237 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler

b) Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar

c) Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar

ç) Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar

d) Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar

e) Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler

f) İkamet izinleri iptal edilenler

g) İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler

ğ) Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler

h) Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler

ı) Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler

i) Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar

j) İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar

k) Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler.

 (b), (d) ve (k) bentleri kapsamında oldukları değerlendirilen uluslararası koruma başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler hakkında uluslararası koruma işlemlerinin her aşamasında sınır dışı etme kararı alınabilir.

            Sınır dışı etme kararının doğurduğu sonuçlar kanunda detaylı bir şekilde düzenlenmiş olup, hakkında herhangi bir gerekçe ile sınır dışı kararı alınan yabancının bu karara karşı çeşitli hakları da bulunmaktadır. Deport kararı olarak da bilinen bu karar, kişinin Türkiye'den gönderilmesi için atılan ilk adım olup, kendisinin haksızlığa uğradığını düşünen her yabancının söz konusu kararı yargı yoluna taşıması önem arz etmektedir. Süresinde ve usulüne göre yapılmayan bir başvuru, kişiye herhangi bir güvence sağlamayacağından, bu problemin alanında profesyonel bir göç uzmanından destek alınarak çözülmesi çok önemlidir. Sizin de hakkınızda verilen bir deport kararı varsa bu karara karşı yasal yolları ve haklarınızı korumak için atılacak adımları öğrenmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

SINIR DIŞI ETMEK ÜZERE İDARİ GÖZETİM VE UYGULAMASI

            Sınır dışı etmek üzere idari gözetim; kanunda sayılan sebeplerden ötürü hakkında deport kararı verilenlerin, sınır dışı edilinceye kadar kanunda öngörülen süreye uygun olarak geri gönderme merkezinde tutulmasını ifade etmektedir. Geri gönderme merkezi ise idari gözetim kararı alınan yabancıların geçici olarak tutulduğu ve bu süre zarfında temel insani ihtiyaçlarının karşılandığı kurum olarak açıklanabilir.

            İdari gözetim altına alınma sebepleri YUKK m. 57'de sayılmış olup, hakkında sınır dışı etme kararı alınanlardan; kaçma ve kaybolma riski bulunan, Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal eden, sahte ya da asılsız belge kullanan, kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayan, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar hakkında valilik tarafından idari gözetim kararı alınacağı ya da 57/A maddesi uyarınca idari gözetime alternatif yükümlülükler getirileceği belirtilmiştir.

İdari gözetim kararı verildikten sonra yabancılar, kendilerini yakalayan kolluk (polis veya jandarma) tarafından geri gönderme merkezlerine kırk sekiz saat içinde götürülür.

            Geri gönderme merkezlerindeki idari gözetim süresi altı ayı geçemez. Ancak bu süre, sınır dışı etme işlemlerinin yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde, göç idaresi müdürlüğü tarafından en fazla altı ay daha uzatılabilir.

            Valilik idari gözetimin devam edip etmeyeceği ile alakalı aylık olarak değerlendirme yapar ve idari gözetimin ya devamına ya da sonlandırılmasına karar verir. Eğer idari gözetimin devamında zaruret görülmüyorsa idari gözetim sonlandırılır ve kişi serbest bırakılarak hakkında alternatif yükümlülükler getirilir

            Alternatif yükümlülükler ise belirli adreste ikamet etme bildirimde bulunma, aile temelli geri dönüş, geri dönüş danışmanlığı, kamu yararına hizmetlerde gönüllülük esasıyla görev alma, teminat, elektronik izleme

 vb. tedbirler olup, getirilen bu yükümlülüklere yabancı tarafından uyulmaması halinde  kişi tekrar idari gözetim altına alınabilir.

            İdari gözetime ilişkin alınan bütün kararlar yabancının kendisine, avukatına veya kanuni temsilcisine tebliğ edilir. Bu kararlara karşı yargı yolu açık olup, yabancının serbest kalmayı sağlamak için usulüne uygun bir şekilde doğru merciye itiraz etmesi önem arz etmektedir. Bu nedenle geri gönderme merkezine alınan yabancının veya aile bireylerinin, ivedilikle harekete geçmesi ve yabancı hakkında verilen idari gözetimin sonlandırılmasını sağlamak için alanında profesyonel bir göç uzmanından destek alması gerekmektedir. Siz de etkin ve çözüm odaklı bir danışmanlık hizmeti almak istiyorsanız Göç Kılavuzu'nuz ile iletişime geçebilirsiniz.